Czy nabiał przyspiesza chorobę Huntingtona?

Badanie poszukujące związków między dietą a początkiem objawów w chorobie Huntingtona nieoczekiwanie wykazało, że osoby, u których objawy pojawiły się wcześniej, spożywały więcej produktów mlecznych. Przyglądamy się szczegółowo badaniu – i wyjaśniamy, dlaczego nie rezygnujemy jeszcze z sera.

Jesteś tym, co jesz

’Niezdrowe’ diety, takie jak te bogate w tłuszcze nasycone i czerwone mięso, mogą mieć znaczący wpływ na zdrowie, zwiększając ryzyko rozwoju problemów medycznych, takich jak choroby serca i nowotwory.

Z drugiej strony, diety bogate w tłuszcze nienasycone, ryby, owoce i warzywa mogą mieć pozytywny wpływ na zdrowie. Jednym z przykładów 'zdrowej’ diety jest tak zwana 'dieta śródziemnomorska’. U osób stosujących ten rodzaj diety rzadziej wcześnie rozwija się choroba Parkinsona i choroba Alzheimera.

Wiemy, że choroba Huntingtona powoduje zmiany w zużyciu energii przez komórki i może powodować utratę wagi, ale nie mamy żadnych użytecznych informacji o pokarmach, których osoby zagrożone HD powinny unikać lub które powinny preferować.

PHAROS i dieta

Niedawna publikacja z badania PHAROS w czasopiśmie JAMA Neurology zbadała związek między dietą a początkiem objawów w chorobie Huntingtona.

PHAROS – Prospektywne Badanie Obserwacyjne Osób Zagrożonych Chorobą Huntingtona – objęło 43 ośrodki medyczne w całej Ameryce i 1001 uczestników. Osoby włączone do badania miały rodzica, brata lub siostrę z chorobą Huntingtona, ale same nie miały wykonanego testu genetycznego w kierunku HD przed przystąpieniem do badania. PHAROS przetestował wszystkich uczestników, ale wyniki testów nie zostały im ujawnione ani personelowi badania – wyniki były utrzymywane w tajemnicy i wykorzystywane wyłącznie do celów badawczych. Uczestnicy wyrazili zgodę na takie 'ślepe’ testowanie.

Badacze PHAROS chcieli się dowiedzieć, czy stosowanie diety śródziemnomorskiej może opóźnić moment, w którym u osoby z mutacją HD rozwinie się choroba Huntingtona.

Uczestnicy badania zostali poproszeni o wypełnienie kwestionariusza żywieniowego. Polegało to na odpowiedzi na pytania dotyczące ilości 'żywności śródziemnomorskiej’ spożytej w poprzednich miesiącach.

Badacze wykorzystali te kwestionariusze do obliczenia, jak bliska diecie śródziemnomorskiej była dieta każdego uczestnika. Osoby, które jadły dużo ryb, warzyw, orzechów i zbóż, otrzymywały wysokie wyniki, podczas gdy te, które jadły 'żywność nie-śródziemnomorską’ jak mleko, kurczak, wołowina i tłuszcze nasycone, otrzymywały niższe wyniki.

Następnie wszyscy uczestnicy z mutacją HD zostali podzieleni na dwie grupy – ci, u których rozwinęły się objawy choroby Huntingtona w ciągu 5 lat badania, i ci, u których się nie rozwinęły. Badacze sprawdzili następnie, czy osoby, u których rozwinęło się HD, miały niższe wyniki w skali diety śródziemnomorskiej.

Prawda w pudingu

Badacze PHAROS nie znaleźli dowodów na to, że stosowanie diety śródziemnomorskiej opóźnia początek choroby Huntingtona u osób posiadających gen HD.

Jednak badacze postanowili głębiej przeanalizować dane, badając oddzielnie poszczególne rodzaje żywności, aby sprawdzić, czy niskie spożycie ryb, owoców, zbóż lub warzyw albo wysokie spożycie nabiału i mięsa powodowało wcześniejsze zachorowanie u nosicieli genu.

Dzięki temu odkryli, że osoby spożywające duże ilości produktów mlecznych, takich jak mleko, jogurty i ser, były bardziej narażone na rozwój choroby Huntingtona w trakcie badania.

Badacze sugerują możliwy sposób, w jaki produkty mleczne mogłyby przyczyniać się do wystąpienia objawów. Picie mleka lub spożywanie produktów mlecznych może obniżać poziom związku chemicznego we krwi zwanego kwasem moczowym. Wcześniejsze badania wykazały możliwy związek między niższym poziomem kwasu moczowego we krwi a szybszym postępem choroby Huntingtona. Jednak poziomy moczanów nie były mierzone w ramach PHAROS.

Kura czy jajko

Kuszące jest stwierdzenie, że to badanie dowodzi, iż spożywanie produktów mlecznych zwiększa ryzyko rozwoju objawów choroby Huntingtona u osób z mutacją. Gdyby to zostało udowodnione, byłaby to użyteczna informacja, którą moglibyśmy wykorzystać przy wyborze diety. Niestety, nie jest to tak proste, ponieważ istnieją inne możliwe wyjaśnienia tego związku.

Pierwsza możliwość jest taka, że osoby, które były bliskie rozwoju HD, mogły być bardziej skłonne do spożywania produktów mlecznych. Może się to wydawać dziwne, ale wiemy, że mutacja HD powoduje, że komórki potrzebują więcej energii, nawet zanim rozwiną się objawy, takie jak nieprawidłowe ruchy. Zwiększone zapotrzebowanie na energię może powodować zwiększony głód, prowadzący do większego spożycia niektórych pokarmów, w tym nabiału. Te zmiany byłyby prawdopodobnie większe u osób zbliżających się do początku objawów.

Inną możliwością jest to, że subtelne zmiany w myśleniu mogły wpłynąć na sposób wypełniania kwestionariuszy żywieniowych. Pamiętajmy, że uczestnicy byli proszeni o przypomnienie sobie, co jedli w ciągu ostatnich kilku miesięcy. Wiemy, że zmiany w myśleniu mogą zacząć się wcześnie w chorobie Huntingtona i możliwe, że te różnice mogły spowodować, że osoby zbliżające się do początku objawów, odpowiadały na kwestionariusze inaczej, nawet jeśli ich rzeczywiste diety nie były tak różne.

Wreszcie, istnieje statystyczna osobliwość, która może dawać nietypowe wyniki. Naukowcy nazywają to problemem 'wielokrotnych porównań’. Jeśli rzucisz monetą dziesięć razy i wypadnie dziesięć reszek, to jest to dość niezwykłe. Ale jeśli rzucisz monetą milion razy, prawdopodobnie kilka razy z rzędu wypadnie dziesięć reszek przez czysty przypadek. Wynik, który byłby niezwykły w małym 'badaniu’, staje się mniej interesujący, jeśli pochodzi z badania, w którym wykonuje się wiele testów.

Szukanie powiązań między początkiem objawów a wieloma różnymi kombinacjami żywności jest trochę jak wielokrotne rzucanie monetą – ryzykuje się, że coś pozornie znaczącego pojawi się przez czysty przypadek. Gdy pojawi się interesujący wynik, naturalne jest, że się o nim informuje, ale ważne jest też, aby pamiętać, że 'fałszywe pozytywne’ wyniki mogą wystąpić, gdy jeden zestaw danych jest używany do odpowiedzi na wiele pytań.

Płakać nad rozlanym mlekiem?

Związek między spożyciem nabiału a początkiem choroby jest interesujący, ale na razie musimy przyjmować te wyniki z przymrużeniem oka. (I nie, nie sugerujemy, że osoby zagrożone HD powinny jeść więcej soli!)

Pytania o styl życia i dietę są notorycznie trudne do odpowiedzi, ponieważ prawie niemożliwe jest ustalenie, co jest przyczyną, a co skutkiem. Odpowiedzi zazwyczaj pojawiają się po ogromnych badaniach, które śledziły ludzi przez wiele lat, dokładnie rejestrując dietę i styl życia przez dekady. Ale wyniki takie jak ten są bardzo dobrym sposobem na zwrócenie uwagi na to, na co należy zwracać uwagę w tych dłuższych badaniach.

Na razie konkluzja jest taka, że jeśli lubisz mleko, jogurt i ser, nie ma twardych dowodów, które mówiłyby, że nie powinieneś ich jeść w zdrowych ilościach.

Dowiedz się więcej

• Oryginalny artykuł w JAMA Neurology autorstwa badaczy PHAROS. (pełny artykuł wymaga opłaty lub subskrypcji)
• ’Kofeina, konopie i ostrożność’ – artykuł HDBuzz o pułapkach badania czynników 'stylu życia’ w HD.